Uradżajnaja (obwód brzeski)
53°05′40″N 26°13′49″E/53,094444 26,230278.jpg) Dwór w Waszkowcach w dwudziestoleciu międzywojennym | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Wysokość |
183 m n.p.m. |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 1633 |
| Kod pocztowy |
225373 |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
| 53°05′40″N 26°13′49″E/53,094444 26,230278
| |
Uradżajnaja (biał. Ураджайная, ros. Урожайная, hist. Waszkowce) – wieś na Białorusi, w rejonie lachowickim obwodu brzeskiego, około 6 km na północ od Lachowicz.
W połowie XIX wieku były tu dwa folwarki: starszy zwany Waszkowcami Starymi albo Starym Dworem i młodszy, około 3 km na wschód, zbudowany na początku drugiej połowy XIX wieku w szczerym polu, zwany początkowo Waszkowce Nowe, ale już w latach 60. XIX wieku – Floryanów[1], później Florianów. W XX wieku władza radziecka zmieniła nazwę Waszkowców na Uradżajnaja, na miejscu Florianowa rozwinęła się wieś Florianów (biał. Флер'янова)[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarsza znana dziś wzmianka o Waszkowcach jako o majątku szlacheckim pochodzi z 1586 roku[2][3]. W 1838 roku od dotychczasowej właścicielki, Czarnowskiej z Protasewiczów odkupił ten majątek Florian Bochwic (1799–1856) herbu Radwan, znany pisarz filozoficzno-moralny[4]. Jego żoną była Paulina Majewska, siostra cioteczna Adama Mickiewicza. Swój majątek Florian Bochwic podzielił w ten sposób, że:
- Waszkowce Stare, wraz ze starym dworem i 167 dziesięcinami ziemi, otrzymał syn Roman (1845–1894)
- drugą część, z siedzibą w Bielczycach, otrzymał syn Lucjusz (1835–1864) – ten majątek został skonfiskowany przez władze carskie w ramach represji za udział Lucjusza w powstaniu styczniowym
- wschodnią część majątku, nazwaną Waszkowcami Nowymi, bez siedziby, otrzymał syn Jan Otto Bochwic (1835–1915), który wybudował tu dwa pałace i nazwał je:
- Florianów na cześć ojca[3][4]
- Paulinów (Paulinowo) na cześć swej matki, Pauliny z Majewskich.
Jan Otto był również naczelnikiem okręgowym w powstaniu styczniowym, więźniem twierdzy w Dyneburgu, skazanym na śmierć i później ułaskawionym.
W okresie międzywojennym wieś Waszkowce Stare nazywana była po prostu Waszkowcami. Ostatnim jej właścicielem był syn Romana, Witold (1891–1951)[4].
Po III rozbiorze Polski w 1795 roku Waszkowce wcześniej należące do województwa nowogródzkiego Rzeczypospolitej (a między II i III rozbiorem – do namiestnictwa mińskiego), znalazły się na terenie powiatu słuckiego (ujezdu) kolejno guberni: słonimskiej, litewskiej, grodzieńskiej i mińskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku Waszkowce wróciły do Polski, znalazły się w gminie Darewo w powiecie baranowickim województwa nowogródzkiego, od 1945 roku – w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi[1][5].
W 2009 roku w Uradżajnej mieszkały 313 osoby[6].
We wsi i okolicy znajduje się wiele pozostałości po umocnieniach obronnych z czasów II wojny światowej[2][7].
Dawny dwór Waszkowce
[edytuj | edytuj kod]Bochwicowie po nabyciu Waszkowców zamieszkali we dworze zbudowanym przez poprzednich właścicieli ponoć jeszcze w XVII wieku. Był to dom wzniesiony z drzewa modrzewiowego, na planie prostokąta o wymiarach 28 m x 16 m[3]. Przy budowie budynku stosowano jedynie drewniane gwoździe. Od frontu domu był czterokolumnowy ganek z trójkątnym szczytem. Podobny, mniejszy ganek od strony ogrodowej miał dwie kolumienki. Dom był przykryty wysokim, gładkim czterospadowym dachem gontowym. We wnętrzu było 12 pokoi w układzie dwutraktowym[4].
W okalającym dwór parku krajobrazowym znajdowało się duże rozarium z wielką liczbą gatunków róż. Na frontowym gazonie był klomb kwiatowy[4]. W 2001 roku pozostałości po parku zostały uporządkowane przez uczniów miejscowych szkół[8].
Dwór przetrwał wszystkie zawieruchy wojenne, został przebudowany w latach 60. XX wieku na ambulatorium. Został ostatecznie rozebrany na opał w 2010 roku[2][7]. XIX-wieczny młyn parowy w folwarku spłonął w pożarze w 2013 roku[7].
Majątek w Waszkowcach jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Waszkowce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 144.
- ↑ a b c Waszkowce na stronie Radzima.org. [dostęp 2016-01-30].
- ↑ a b c Урожайная, усадьба Бохвицей "Вошковцы". W: Анатолий Тарасович Федорук: Старинные усадьбы Берестейщины. Mińsk: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2004, s. 481–482. ISBN 985-11-0305-5. [dostęp 2016-01-30]. (ros.).
- ↑ a b c d e f Waszkowce, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 393, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ Waszkowce, wieś na stronie Radzima.net. [dostęp 2016-01-30].
- ↑ Liczby ludności miejscowości obwodu brzeskiego na podstawie spisu ludności – 14 października 2009. [dostęp 2016-01-30].
- ↑ a b c Урожайная na stronie Globus Białorusi. [dostęp 2016-01-30]. (ros.).
- ↑ Вашкоўцы, Waszkowce, Вошковцы. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 216–218. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2016-01-30]. (biał.).